کد مطلب:10945 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

در قرآن براي گرفتن زكات بسيار تأكيد شده است، اما آ؛ قدر كه از سوي روحانيان در جامعه، از خمس تبليغ ميشود، از زكات تبليغ نميشود؛ علت چيست؟

زكات يكي از منابع مهم اقتصادي جامعه اسلامي محسوب شده است و از اهميت ويژهاي برخوردار است. آيات(1) و روايات(2) متعدّدي، در خصوص اهميت آن آمده است. به خاطر همين نقش اقتصادي زكات است كه در صدر اسلام، اين فريضه ي الهي فراموش نشده و از رونق خاصي برخوردار بوده است. پيامبر(ص) زكات ميگرفت(3). در زمان امام علي(ع) يكي از خلفا با جمعيتي كه زكات نميدادند جنگ كرد(4). كه اين جنگ نشان دهنده رونق زكات در اين مقطع زماني است. بعد از عصر معصومان(ع) به دليل اين كه شيعيان معمولاً نتوانستند حكومت تشكيل دهند از زكات به عنوان يكي از منابع اقتصادي حكومت تبليغ نميكردند، اما فقيهان شيعي در طول تاريخ، همان طوري كه به وجوب خمس فتوا دادند، به وجود زكات نيز فتوا دادند. فقيهاني مانند علامه حلي(5) شيخ طوسي،(6) و... به وجوب زكات فتوا دادهاند كه فتوا به وجوب زكات، يكي از راه كارهاي مهم تبليغي است.

در عصر حاضر نيز همه فقها به وجوب زكات فتوا دادهاند.(7) مبلغان و روحانيان كه براي تبليغ احكام الهي، در سراسر كشور اعزام ميشوند، فتواهاي مراجع را در خصوص زكات نيز بيان ميكنند كه نشان دهنده تبليغ از عنصر زكات ميباشند.

در خصوص عدم تبليغ از زكات، عوامل متعددي دخالت دارند كه يكي از آنها، موارد اخذ و مصرف خود زكات است. زكات بر چيزهايي واجب است كه معمولاً به جامعه روستايي اختصاص دارد كه بالطبع تبليغات محدودتري را ميطلبد، مانند وجوب زكات بر گندم، جو، خرما، كشمش، گوسفند، شتر و گاو(8) كه اين موارد در جامعه شهري كمتر وجود دارد. از سوي ديگر، يكي از موارد مصرف زكات، آزادي بردگان بيان شده است(9) كه در اين مقطع زماني وجود ندارد.

بي ترديد يكي از علل عمده عدم تبليغ از زكات، عدم آگاهي مردم از نقش كليدي آن در تأمين اقتصادي نظام و فقر زدايي است. واقعيت اين است كه تبليغات از همه احكام الهي، مخصوصاً زكات، سياست كلان فرهنگي نظام و عزم ملي را ميطلبد، تبليغ از طريق پيام رساني احكام اختصاص به روحانيت ندارد، بلكه همه نهادهاي تبليغي هر كدام به نحوي در اين خصوص وظيفه دارند، گرچه روحانيت مسئوليت بيشتري دارند.

پي نوشتها:

1. ر.ك: بقره(2) آيه 43، 83، 110، حج(22) آيه 78 و تفسير نمونه، ج 8، ص 116.

2. ر.ك: وسايل الشيعه، ج 6، ص 6 به بعد و بحارالانوار، ج 96، ص 12.

3. ر.ك: تفسير نمونه، ج 8، ص 116 - 121.

4. ر.ك: همان، ص 11.

5. ر.ك: تذكرةالفقهاء، ج 1، ص 205.

6. ر.ك: خلاف، ج 2، ص 54 - 61.

7. ر.ك: امام خميني، تحريرالوسيله، ج 1، ص 315، منهاج الصالحين، ص 295؛ العروة الوثقي، ج 2، ص 263.

8. ر.ك: امام خميني، همان، ج 1، ص 315.

9. ر.ك: تفسير نمونه، ج 8، ص 5.